Krijimi i Këshillit të të Drejtave të Njeriut

OKB-ja që nga themelimi i saj i ka kushtuar një rëndësi  të veçantë çështjeve të mbrojtjes dhe avancimit të të drejtave të njeriut të çdo individi kudo në botë. Përpjekjen e parë në këtë drejtim e dëshmon krijimi i Komisionit për të Drejtat e Njeriut, i cili u themelua me anë të Kartës së Kombeve të Bashkuara për të siguruar mbrojtjen e të drejtave të njeriut në çdo vend të botës. Por, ky Komision nuk arriti të përmbushte pritshmërinë e vendeve anëtare të OKB-së lidhur me mandatin e tij dhe në fillim të shekullit 21 u bë e qartë se atij i  mungonte kredibiliteti dhe aftësia për të vepruar. Në përpjekje për të rifituar reputacionin e OKB-së në fushën e të drejtave të njeriut, në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së u miratua rezoluta 60/251 për të zëvendësuar Komisionin me Këshillin e të Drejtave të Njeriut(KDNJ). Këshilli u krijua në mars të vitit 2006  dhe filloi punë në qershor 2006, duke u kthyer kështu në një organ shumë të rëndësishëm në kuadër të Kombeve të Bashkuara për adresimin e çështjeve të të drejtave të njeriut.

KDNJ është një organ ndër-qeveritar i OKB-së, 47 vendet anëtare të të cilit janë përgjegjëse për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut kudo në botë pavarësisht kombësisë, vendbanimit, gjinisë, ngjyrës, fesë, gjuhës, apo ndonjë statusi tjetër, si dhe zgjidhen sipas 5 grupimeve rajonale:

Çdo vit anëtarësia e KDNJ-së rinovohet me 1/3 e tij. Shteti kandidat vlerësohet si i kualifikuar për këto zgjedhje bazuar në vlerësimet dhe perceptimet që kanë vendet lidhur me "Situatën e mbrojtjes së të drejtave të njeriut brenda vendit dhe promovimi i të drejtave të njeriut nga ky vend në OKB". Anëtarët e zgjedhur shërbejnë për tri vjet dhe kanë të drejtë vetëm për një rizgjedhje të njëpasnjëshme. Këshilli mblidhet të paktën në tre sesione të rregullta vjetore (të paktën 10 javë në vit) dhe me kërkesën e një të tretës së anëtarëve të tij, ka aftësinë për t’u mbledhur në një sesion të jashtëzakonshëm. Shteti kandidat që të zgjidhet anëtar i KDNJ-së duhet të marrë votat e një shumice absolute në Asamblenë e Përgjithshme, 97 nga 193 shtetet.

Parimet bazë për punën e KDNJ-së janë përcaktuar me anën e rezolutës 5/1 të miratuar në 18 qershor 2007 dhe përfshijnë shtimin e dispozitave të reja dhe rishikimin e atyre ekzistuese si: Rishikimi Periodik Universal (UPR), Procedurat e Veçanta, Komiteti Këshillues për të Drejtat e Njeriut dhe Procedura e Ankimit. Mekanizmi i ri i Rishikimit Periodik Universal shërben për vlerësimin në bazë periodike të përmbushjes së  detyrimeve që kanë të gjitha vendet për sa u përket respektimit dhe garantimit të të drejtave të njeriut. UPR siguron që të gjitha shtetet, duke përfshirë edhe anëtarët e Këshillit, të jenë subjekt i rishikimit të situatës së të drejtave të njeriut në vendet e tyre.

Në tetor 2009 Shqipëria shpalli zyrtarisht kandidaturën e saj për anëtar në KDNJ për periudhën 2015-2017. Në zgjedhjet që u zhvilluan në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në Nju Jork në 21 tetor 2014, Shqipëria u zgjodh për herë të parë anëtare e KDNJ, me 176 vota. Gjatë vitit 2015, Shqipëria është zgjedhur edhe anëtare e Byrosë së KDNJ-së si dhe zëvendës-presidente e KDNJ-së, si përfaqësuese e grupit të Evropës Lindore.

Anëtarësimi në Këshillin e të Drejtave të Njeriut nënkupton për Shqipërinë njohjen e rrugës së gjatë që vendi ynë ka ndërmarrë në drejtim të realizimit të parimeve të lirisë, të drejtave të njeriut dhe demokracisë, si dhe shërben si një stimul i fortë për të vazhduar me vendosmëri rrugën për ndërtimin e një shoqërie të hapur dhe demokratike.

Zgjedhja e Shqipërisë në KDNJ përbën njëherazi vlerësim dhe garanci për angazhimin e saj të përhershëm në çështjet e të drejtave të njeriut në të gjitha frontet. Shqipëria ka shumë për t’i ofruar botës nëpërmjet vlerave që e karakterizojnë si harmonia fetare, përkushtimi për fqinjësi të mirë, toleranca dhe mikpritja, si dhe nëpërmjet përvojës së përftuar gjatë reformimit të gjithanshëm që ka kaluar vendi.

MPJ koordinoi fushatën parazgjedhore në KDNJ, e cila u kurorëzua me sukses në 21 tetor 2014. Pjesë funksionale e kësaj fushate ishte edhe krijimi i një logoje të dedikuar për anëtarësimin në KDNJ.

Republika e Shqipërisë, tashmë anëtare e KDNJ-së për periudhën 2015-2017, mbetet e përkushtuar për promovimin universal dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore të njeriut, si dhe mbështet integrimin e dimensionit të drejtave të njeriut në të gjithë Politikat e Kombeve të Bashkuara. Gjatë anëtarësisë së saj në KDNJ, prioritet do të jenë shtyllat e mëposhtme:

Lufta ndaj fenomeneve të lidhura më ekstremizmin e dhunshëm & Promovimi i tolerancës dhe bashkëjetesës paqësore midis komuniteteve. Shqipëria, duke pasur parasysh vendndodhjen e saj gjeografike, trashëgiminë kulturore dhe tolerancën shembullore që mbizotëron ndër tiparet kryesore të shoqërisë së saj, ka qenë vazhdimisht një promotor i dialogut, respektit dhe nxitjes së bashkëjetesës harmonike në mes besimeve të ndryshme, kulturave dhe civilizimeve. Shqipëria do të vihet në krye të përpjekjeve për të promovuar dialogun dhe mirëkuptimin midis kulturave dhe qytetërimeve, me synimin për të shfrytëzuar këtë mjet në drejtim të promovimit dhe mbrojtjes së të drejtat e njeriut në mbarë botën.

Dënimi me vdekje: Shqipëria është e bindur se heqja e dënimit me vdekje do të kontribuojë për procesin e paqësimit dhe të tolerancës në botë. Shqipëria ka qenë shumë aktive dhe e zëshme përsa i përket diskutimeve në Asamblenë e Përgjithshme mbi këtë temë dhe i bën thirrje të gjitha vendeve që kanë ende një përqasje të tillë kombëtare, të miratojnë një Moratorium për pezullimin e ekzekutimeve si hap të parë për realizimin e synimit final për ndalimin total të dënimit me vdekje.

Të drejtat e fëmijëve: Shqipëria është e angazhuar për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve në përputhje me angazhimet ndërkombëtare. Në hartimin dhe zbatimin e kuadrit ligjor, institucional dhe politikave mbi të drejtat e fëmijëve, institucionet shqiptare udhëhiqen nga parimi i interesit më të lartë të fëmijëve dhe krijimin e një mjedisi të përshtatshëm për mirërritjen e tyre, mbrojtjen nga diskriminimi, mbrojtjen nga dhuna, format e ndryshme të abuzimit. 

Barazia gjinore: Angazhimi për të ulur pabarazinë gjinore reflektohet në një rol proaktiv për përfshirjen e femrave në zhvillimin e shoqërisë së tyre. Një vend i veçantë u rezervohet që t’u dëgjohet zëri në projektet në terren dhe në takimet e forumet rajonale dhe ndërkombëtare.

Mos diskriminimi: Shqipëria do të vazhdojë të theksojë rëndësinë e promovimit dhe zbatimit në praktikë të parimeve të universalitetit dhe mosdiskriminimit, duke theksuar se të drejtat e njeriut janë universale dhe njëlloj të zbatueshme për të gjitha qeniet njerëzore, pavarësisht përkatësisë etnike, racës, orientimit seksual, etj.

Hapa të mëdha janë bërë tashmë në Shqipëri në fushën e arsimit të minoriteteve, si dhe zhvillimin e të drejtave të tyre në sferat e jetës politike, ekonomike, sociale, kulturore dhe fetare. Respektimi dhe promovimi i të drejtave të personave që u përkasin minoriteteve, do të mbetet prioritet i politikës së brendshme dhe të jashtme për Qeverinë Shqiptare.

Objektiva të tjera të RSH gjatë anëtarësisë në KDNJ

Në planin ndërkombëtar:

Forcimi i mandatit të OHCHR: Shqipëria mbështet fuqishëm përpjekjet për të forcuar Zyrën e Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut dhe tashmë bashkëpunon ngushtë me Procedurat Speciale të  Këshillit të të Drejtave të Njeriut. Shqipëria do të mbështesë çdo iniciativë që ka si qëllim forcimin e pavarësisë së mandatit të Komisionerit të Lartë për të Drejtat e Njeriut, si një nga parakushtet për të ushtruar si duhet dhe me efektivitet funksionet e tij.

Mbështetja për universalitetin e UPR: Republika e Shqipërisë mbështet fuqimisht Mekanizmin Universal të Rishikimit Periodik (UPR), dhe e vlerëson krijimin e tij si një arritje të rëndësishme dhe risi të procesit të reformës së sistemit të të drejtave të njeriut të OKB-së. Shqipëria beson se  UPR shërben si një instrument universal i vlefshëm për të gjitha vendet, në drejtim  të promovimit të dialogut për çështjet e të drejtave të njeriut në nivel kombëtar, si dhe ndjekja e procesit të gjeneruar prej UPR  do t’u sigurojë vendeve një progres domethënës në hartimin e politikave dhe zbatimin e praktikat kombëtare në këtë fushë.

Promovimi i demokracive të reja: Shqipëria beson se përfaqësimi i demokracive të reja dhe shteteve të vogla përbën në vetvete një vlerë të shtuar në punimet e Këshillit. Por përtej kësaj, për shkak të historisë së saj të veçantë dhe ndjeshmërisë së lartë ndaj të drejtave të njeriut, Shqipëria do të angazhohet për të ofruar një perspektivë kombëtare unike në diskutimet dhe mbrojtjen (advocacy) e të Drejtave të Njeriut në të gjithë botën.

Promovimi i marrëdhënieve të mira fqinjësore dhe zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve: Shqipëria do të vazhdojë të zbatojë të njëjtin kurs në politikën e saj të jashtme, duke luajtur një rol aktiv në rajon, në promovimin e marrëdhënieve të mira fqinjësore dhe zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve, me qëllim të garantimit të një mjedisi të sigurt për respektimin, mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të njeriut.

Në planin kombëtar:

Objektiv madhor do të jetë integrimi i të drejtave të njeriut në Axhendën Zhvillimore të pas 2015. Gjatë këtyre dy dekadave në demokraci, Shqipëria tashmë ka fituar një përvojë të gjerë në drejtim të promovimit dhe respektimit të të drejtave të njeriut. Shqipëria do të angazhohet për  gëzimin e plotë të të drejtave të njeriut nga të gjitha shtresat e shoqërisë, dhe grupeve të rrezikuara në veçanti.

Shqipëria ka si objektiv fuqizimin i përpjekjeve për të promovuar barazinë gjinore dhe të drejtat e grupeve të margjinilizuara, duke përfshirë këtu fëmijët, personat me aftësi të kufizuara, si dhe personat e moshuar, me qëllim për të siguruar pjesëmarrjen e tyre aktive në shoqëri.